Punkt Zwrotny powstał we współpracy ze specjalistami ds. zrównoważonej mody i w oparciu o rzetelne źródła.
Aleksandra Włodarczyk, ekspertka prowadząca bloga Świadomy Konsument Mody opracowała informacje, którymi chcemy się tu podzielić.
POLIESTER I INNE WŁÓKNA SYNTETYCZNE
Poliester, poliamid, elastan, poliuretan oraz akryl to włókna syntetyczne i stanowią one najczęściej używaną grupę surowców w produkcji odzieży na świecie – aż 62%! (Źródło: https://www.commonobjective.co/article/what-are-our-clothes-made-from)
Jak powstaje poliester?
Syntetyczna poliestrowa przędza wytwarzana jest poprzez reakcję chemiczną zachodzącą w wysokich temperaturach z udziałem produktów ubocznych ropy naftowej, węgla, wody i powietrza. Proces ten nazywany jest polimeryzacją. Otrzymany produkt – polimer – politereftalan etylenu (PET), jest rozciągany na długie włókna, gdy jest gorący.
CIEMNE STRONY WŁÓKIEN SYNTETYCZNYCH
Jaki jest wpływ produkcji włókien sztucznych na środowisko i życie ludzi?
DUŻE ZUŻYCIE ENERGII
Produkcja włókien syntetycznych wymaga bardzo dużo energii. Największe ilości pochłania wytworzenie nylonu, ale wszystkie włókna syntetyczne potrzebują większych nakładów energii, niż jakiekolwiek inne włókna. (https://oecotextiles.blog/2009/06/16/what-is-the-energy-profile-of-the-textile-industry/)
WYKORZYSTANIE ROPY NAFTOWEJ
Z każdej cysterny ropy naftowej, połowa objętości ropy przypada na poliestrowe włókna, a druga połowa służy produkcji energii niezbędnej do procesu polimeryzacji. (Źródło: Lucy Siegle,Turning the Tide on Plastics: How Humanity (And You) Can Make Our Globe Clean Again, 2018). Szacuje się, że jeśli wzrost biznesu odzieżowego będzie zgodny z prognozami, to do 2050 roku produkcja poliestru może zużywać ponad 26% budżetu węglowego utożsamianego z 2 stopniowym ociepleniem klimatu. (Źródło: Mistra Future Fashion (2017) Microplastics shedding from polyester fabrics)
TOKSYCZNE PROCESY PRODUKCJI
Podczas wytwarzania poliestru powstaje silnie rakotwórczy związek chemiczny o nazwie trójtlenek antymonu (Źródło: Textile Exchange, Material Summary: Polyester, https://textileexchange.org/material-snapshots-and-summaries), a nieodpowiednie obchodzenie się z tą substancją może mieć fatalne skutki dla środowiska i pracowników. Co więcej, nawet gotowe ubrania z poliestru mogą zawierać w sobie szkodliwy antymon. Z kolei w produkcji poliuretanu powstają toksyczne dioksyny, (Źródło: Textile Exchange, Material Summary: Polyurethane (PU)), a wytwarzanie nylonu uwalnia podtlenek azotu, który jest gazem sto razy silniejszym od dwutlenku węgla. (Źródło: Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych, https://epa.gov/ghgemissions/overview-greenhouse-gases#nitrous-oxide). Akryl natomiast będący tanim syntetycznym zamiennikiem wełny powstaje z akrylonitrylu, który jest oznaczony jako substancja o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym. (Źródło:Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych https://epa.gov/sites/production/files/201609/documents/acrylonitrile.pdf)). Badania przeprowadzone przez amerykańskie Center for Environmental Health pokazują, iż ubrania z poliestru mają wielokrotnie przekroczone normy na zawartość bisfenolu A, który jest odpowiedzialny m. in. za bezpłodność, otyłość, cukrzycę, a nawet nowotwory. (Źródło: https://ceh.org/latest/press-releases/new-testing-shows-high-levels-of-bpa-in-sports-bras-and-athletic-shirts/). Fabryki, które produkują poliester i nie posiadają przyzakładowych oczyszczalni ścieków mogą uwalniać do wód niebezpieczne substancje jak antymon, kobalt, bromek sodu czy dwutlenek tytanu, co nie tylko zagraża lokalnym ekosystemom, ale także ludności. Inne źródła: https://www.greenpeace.org/international/publication/6889/toxic-threads-the-big-fashion-stitch-up/
MIKROPLASTIK NIE ULEGA BIODEGRADACJI.
Poliester w przeciwieństwie do włókien naturalnych nie ulega łatwej biodegradacji. Ubranie wykonane z syntetyków może rozkładać się nawet kilkaset lat!
Zarówno w procesie produkcji, jak i użytkowania ubrań z włókien syntetycznych wytwarzane są mikrowłókna plastiku, które w olbrzymich ilościach zalegają na dnie oceanów. Aż 35% wszystkich mikrowłókien pochodzi z syntetycznej odzieży. (Źródło: Julien Boucher i Damien Friot, Primary Microplastics in the Oceans A Global Evaluation of Sources, 2017).
Badania wskazują, że w jednym praniu przeciętnie uwalnianych jest aż do 700 000 mikrowłókien! (Źródło: Laura Paddison, Single Clothes Wash May Release 700,000Microplastic Fibers, Study Finds, The Guardian, 26 września 2016). A jeśli by do pralki wrzucić bluzę z polaru – ona jedna uwolni ich 250 000! (Źródło: N.L. Hartline i in., Microfiber Masses Recovered from Conventional MachineWashing of New or Aged Garments, Environmantal Science &Technology, nr.21 (2016)).
BAWEŁNA
Bawełna to drugie co do popularności włókno z którego aktualnie produkuje się odzież. Stanowi 24% globalnej produkcji surowców włókienniczych.
Jak powstaje bawełna?
Bawełniane włókno wytwarza się z rośliny o nazwie bawełna lub bawełnica, a raczej z jej miękkich kłębuszków. Bawełnę uprawia się głównie w Chinach i Indiach ze względu na dużą ilość słońca. Uprawy muszą być intensywnie nawożone, podlewane i opryskiwane. Bawełna jest zbierana, usuwa się nasiona, czyści kłębki i produkuje przędzę.
CIEMNA STRONA BAWEŁNY
Jaki jest wpływ produkcji bawełny na środowisko i życie ludzi?
TOKSYCZNE CHEMIKALIA WYKORZYSTYWANE W UPRAWIE
Niestety w konwencjonalnych uprawach bawełny stosuje się duże ilości pestycydów i nawozów. Produkcja bawełny wykorzystuje 6% globalnego zużycia pestycydów, a to stanowi więcej, niż jakakolwiek inna roślina. (Źródło: Pesticide Action Network UK, Pesticide Concerns In Cotton, http://panuk.org/cotton). Wiele z tych środków wykazuje szkodliwe działanie na środowisko i zdrowie ludzi. Według danych ONZ zatrucia chemikaliami pochodzącymi z przemysłu i rolnictwa są na piątym miejscu wśród najczęstszych przyczyn zgonów na świecie. (Źródło: Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych, Urgent Action Needed to Reduce Growing Health and Environmental Hazards from Chemicals: UN Report, 5 września 2012). Środki chemiczne używane w produkcji bawełny wyciekają do lokalnych wód i ekosystemów powodując zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt.
DEGRADACJA I EROZJA GLEB
Intensywna gospodarka mająca na celu szybką maksymalizację zysków doprowadza ziemię do wyjałowienia. Intensywnie nawadnianie i trujące chemikalia używane na monokulturowych uprawach bawełny wyjaławiają gleby i są przyczyną utraty bioróżnorodności bo niewiele gatunków jest w stanie przetrwać ten atak. Źródło: https://www.scientificamerican.com/article/only-60-years-of-farming-left-if-soil-degradation-continues/
WYSOKIE ZUŻYCIE WODY
Roślina ta potrzebuje dużych ilości wody. Przyjmuje się, że bawełna potrzebna do wyprodukowania jednego t-shirta pochłania około 8200 litrów wody. (Źródło: Tara Donaldson, Report: The Truth about Organic Cotton and Its Impacts, Sourcing Journal, 26 czerwca 2017), a produkuje się ją najczęściej w rejonach dotkniętych niedoborem wody pitnej. Uprawa bawełny odpowiada za 69% śladu wodnego produkcji włókien tekstylnych. (Źródło: https://www.soilassociation.org/causes-campaigns/our-climate-in-crisis/thirsty-for-fashion). Oraz (Pesticide Action Network UK, Pesticide Concerns In Cotton, http://panuk.org/cotton).
WSPÓŁCZESNE NIEWOLNICTWO I PRACA DZIECI
Produkcja tego surowca wiąże się niestety także z nadużyciami w stosunku do ludzi pracujących w tym sektorze. Współczesne niewolnictwo i praca dzieci to powszechne praktyki na plantacjach tej rośliny. Organizacja UNICEF wskazała, iż tylko w Indiach przy uprawie bawełny pracuje ponad 10 milionów dzieci, zbierając kłębki bawełny na polach, a nawet spryskując toksycznymi pestycydami. (Źródło: Child Labor and Forced Labor Reports: India, https://www.dol.giv/ilab/reports/child-labor/findings/2012TDA/india.pdf)). Szeroko znane są także przypadki pracy przymusowej, np. sytuacja Ujgurów na plantacjach bawełny z rejonie Sinciang w zachodnich Chinach.
WISKOZA I INNE WŁÓKNA CELULOZOWE
To trzecie najbardziej popularne włókno w przemyśle odzieżowym (stanowi 6% ogółu produkowanych włókien). Wśród włókien celulozowych znaleźć można wiskozę (rayon), modal, lyocell, bambus, cupro, acetat czy tencel ™.
Jak powstaje włókno celulozowe?
Włókna celulozowe powstają z chemicznie rozpuszczonego drewna – najczęściej bukowego, sosnowego, eukaliptusowego lub bambusowego. Aby twarde drewno zmieniło się w miękką pulpę należy użyć toksycznych substancji chemicznych jak soda żrąca, dwusiarczek węgla i kwas siarkowy. Następnie pulpa drzewna jest przepuszczana przez dyszę przędzalniczą i powstają miękkie, lejące włókna. W procesie produkcji wykorzystywane jest tyle chemikaliów, że te włókna kategoryzuje się jako sztuczne.
CIEMNA STRONA WISKOZY
Jaki jest wpływ produkcji włókien celulozowych na środowisko i życie ludzi?
WYCINKI CENNYCH LASÓW (DEFORESTACJA)
Coraz większa popularność wiskozy wiąże się z zapotrzebowaniem na drewno. Według organizacji Canopy zajmującej się ochroną lasów, pod produkcję włókien celulozowych każdego roku wycina się około 200 milionów drzew, a połowa z nich pochodzi ze starożytnych i zagrożonych lasów, których nie da się odtworzyć. (Źródła: Canopy (2020) SURVIVAL: A Plan For Saving Forests and Climate – A Pulp Thriller, Canopy CanopyStyle)
NISZCZENIE BIORÓŻNORODNOŚCI
Wycinane w jednym roku drzewa ustawione w szpaler oplotły by Ziemię 7 razy. (Źródło: CanopyStyle, http://canopyplanet.org/campaigns/canopystyle) Lasy, które są ostoją bioróżnorodności, wytwarzają tlen i pochłaniają gazy cieplarniane powinny być dobrem bezwzględnie chronionym.
ZANIECZYSZCZENIE WÓD I GLEB
Niestety wiele firm produkujących wiskozę nie posiada systemu oczyszczania ścieków, więc wszystkie toksyczne chemikalia trafiają prosto do rzek i powietrza. Zatem nie są na nie narażeni tylko pracownicy fabryk, ale całe społeczności czerpiące wodę czy ryby z okolicznych rzek i jezior. Źródło: https://www.theguardian.com/sustainable-business/2017/jun/13/hm-zara-marks-spencer-linked-polluting-viscose-factories-asia-fashion oraz https://changingmarkets.org/wp-content/uploads/2017/06/CHANGING_MARKETS_DIRTY_FASHION_REPORT_SPREAD_WEB.pdf
TOKSYNY SZKODLIWE DLA LUDZI
Soda żrąca powoduje poważne oparzenia skóry i oczu, a dwusiarczek węgla poza poważnym podrażnieniem skóry i oczu jest oskarżany o działanie szkodliwe dla płodu oraz dziecka w łonie matki. (Źródła: https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P27600224401410431343241&id_czynn_chem=561 oraz
https://sustainfashion.info/the-health-effects-of-viscose-production/
Ale to niestety nie wszystko! Dwusiarczek węgla może spowodować aspirację do płuc i w konsekwencji chemiczne zapalenie płuc. Substancja ta szkodliwie działa na ośrodkowy układ nerwowy i może spowodować obniżenie świadomości, a nawet śmierć. Źródło: https://www.ilo.org/dyn/icsc/showcard.display?p_lang=pl&p_card_id=0022&p_version=2
INNE
- Co się stało z Morzem Aralskim (Źródło: BBC (2018) A country that brought a sea back to life)
- 4 miliardy ludzi na świecie doświadcza poważnych niedoborów wody pitnej przez przynajmniej 1 miesiąc w roku. (Źródło: UNICEF Water scarcity)
- Przemysł odzieżowy zużywa takie ilości wody, które ugasiłyby pragnienie 110 milionów ludzi na cały rok. (Źródło: Global Fashion Agenda (2017) Pulse of the Fashion Industry Report )
- Według organizacji Textile Exchange zmiana sposobu konwencjonalnej produkcji bawełny na organiczną mogłaby obniżyć zużycie wody o 91% (Źródło: Textile Exchange, The Life Cycle Assessment of Organic Cotton Fiber)
- Przemysł odzieżowy jest odpowiedzialny za 20% przemysłowego zanieczyszczenia wód. (Źródło: https://www.mdpi.com/2073-4441/14/7/1073)
- W uprawach bawełny stosuje się 4% globalnego zużycia pestycydów i aż 10% globalnego zużycia środków owadobójczych! (Źródło: Pesticide Action Network (2017) Cotton’s Chemical Addiction)
- Rosnące z roku na rok stada kóz wyniszczyły aż 70% pastwisk na obszarach Mongolii pozostawiając po sobie pustynię i brak pożywienia dla rodzimych gatunków ssaków. (Źródło: Science (2019) Exploding demand for cashmere wool is ruining Mongolia’s grasslands)
- Garbarnie w Indiach, są największym na świecie eksporterem skór naturalnych. Toksyczne chemikalia i metale ciężkie jak np. chrom są wypuszczane bezpośrednio do rzek powodując skażenie i choroby u lokalnej społeczności (Źródło: 15. The Hindu (2018) Nowhere to hide: how Kanpur’s tanneries are struggling to stay afloat)
- W skali świata degradacja gleb jest tak duża, że eksperci przewidują, iż zostało nam tylko 60 lat zbiorów na najlepszych światowych gruntach. (Źródło: https://www.scientificamerican.com/article/only-60-years-of-farming-left-if-soil-degradation-continues/)
- Jeśli przemysł odzieżowy byłby krajem, to miałby 6 niechlubne miejsce na liście tych, które emitują najwięcej gazów cieplarnianych, zaraz po Chinach, USA, Unią Europejską, Indiami i Rosją. (Źródło: https://www.commonobjective.co/article/the-issues-energy). Jest on odpowiedzialny za około 4% globalnych emisji. (Źródło: McKinsey & Co (2020) Fashion on Climate Report)
- Produkcja włókien, produkcja tkanin, farbowanie, wykańczanie ubrań i ich transport generują olbrzymie zapotrzebowanie na energię. A ta nadal pochodzi głównie z paliw kopalnych. Jeśli to się nie zmieni, produkcja odzieży zwiększy swoje emisje o 63% do 2030 roku. (Źródło: McKinsey & Co (2020) Fashion on Climate Report)
- Około 20% emisji gazów cieplarnianych mody jest generowane po stronie konsumenta! Kiedy piorę, prasuję, suszę w suszarce czy w pralni chemicznej potrzebuję aż tyle energi! (Źródło: McKinsey & Co (2020) Fashion on Climate Report)
- W przemyśle odzieżowym stosuje się około 8000 różnych środków chemicznych. W 2012 roku organizacja Greenpeace opublikowała wyniki badań, z których wynika, iż wiele przebadanych ubrań zawierało niebezpieczne ftalany, kancerogenne aminy, barwniki azowe czy nonylofenole. Wszystkie te substancje są szkodliwe do zdrowia człowieka. (Greenpeace (2012) Toxic Threads: The Big Fashion Stitch-Up)
- Ubrania sportowe mogą zawierać ogromne ilości Bisfenolu A, który zaburza gospodarkę hormonalną, sprzyja otyłości, zagraża płodności mężczyzn i kobietom w ciąży. ( Źródło: https://ceh.org/latest/press-releases/new-testing-shows-high-levels-of-bpa-in-sports-bras-and-athletic-shirts/)
- Jeśli chcesz, aby ubrania, które kupujesz były bezpieczne dla twojego zdrowia szukaj produktów z certyfikatem Global Organic Textile Standard (GOTS), Oeko-Tex Standard 100, Bluesign czy EU Ecolabel. Niemniej jednak zawsze pierz ubrania przyniesione ze sklepu, pamiętając, że skóra jest naszym największym organem i przyjmuje substancje, z którymi się styka!
- Mulesing to wycinanie fałd skóry owcy z okolic pośladków, w których często zalęgają się larwy much. Niestety w wielu przypadkach zabieg ten odbywa się bez żadnych środków znieczulających. I choć istnieją alternatywy, to masowe hodowle eliminują ich zdaniem zbędne koszty. Szukaj alternatywy w postaci wełny z certyfikatami Responsible Wool Standard lub Global Organic Textile Standard.
- 58% Global Slavery Index 2016 58% osób zmuszanych do pracy w niewolniczych warunkach żyje w Chinach, Indiach, Pakistanie, Bangladeszu i Uzbekistanie. Kraje te pokrywają się z czołówką producentów bawełny na świecie.Jednym z najnowszych przykładów niewolniczej pracy są obozy Ujgurów w Zachodnich Chinach. Są one ośrodkami pracy przymusowej oraz przemocy. Ujgurowie są wykorzystywani do pracy na plantacjach bawełny.
- Według szacunków Międzynarodowej Organizacji Pracy na początku 2020 roku około 160 milionów osób nieletnich było zmuszonych do pracy. To 10 % dzieci na całym świecie! Branża odzieżowa jest niestety jednym z niechlubnych przypadków pracy dzieci. (Źródło: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—ed_norm/—ipec/documents/publication/wcms_797515.pdf).
- Każdego roku produkuje się 100 miliardów sztuk odzieży, a tylko 1% podlega recyklingowi. Jest nas na Ziemi ponad 8 miliardów. Przeciętny konsument kupuje dziś 400 razy więcej niż 20 lat temu! Czy naprawdę potrzebujemy aż tylu ubrań rocznie? Co sekundę na świecie 1 ciężarówka wypełniona odzieżowymi śmieciami ląduje na wysypisku lub jest spalana! (Źródło: https://www.circularonline.co.uk/wp-content/uploads/2017/11/A-New-Textiles-Economy_Full-Report.pdf)